Diabetes medicijn remt gevaarlijke ontsteking van vetweefsel
Het buikvet van mensen met obesitas is chronisch ontstoken. Dit wordt beschouwd als een van de hoofdoorzaken van de ontwikkeling van type 2-diabetes. Bij muizen met een normaal gewicht houdt een specifieke groep immuuncellen deze ontstekingen onder controle. Wetenschappers van het Deutsches Krebsforschungszentrum en de Harvard Medical School hebben nu in Nature gepubliceerd dat deze afweercellen kunnen worden geactiveerd met een diabetesmedicijn. De geactiveerde afweercellen vertragen niet alleen de gevaarlijke ontsteking, maar zorgen er ook voor dat het suikermetabolisme normaliseert.
Bij mensen zoals bij muizen: het buikvetweefsel van personen met overgewicht is chronisch ontstoken. De ontsteking bevordert insulineresistentie en type 2 diabetes en wordt ook beschouwd als een van de factoren die het risico op kanker bij mensen met obesitas verhogen.
De oorzaken van ontsteking zijn macrofagen, die in grote aantallen migreren naar het buikvetweefsel. Daar stoten ze boodschappers uit, die de ontstekingsprocessen verder voeden. Dr. Markus Feuerer van de Deutsches Krebsforschungszentrum, die tot voor kort onderzoeker was aan de Harvard Medical School, deed daar een sensationele ontdekking: hij vond een groep gespecialiseerde immuuncellen in het buikvetweefsel van muizen met een normaal gewicht, regulerende T-cellen genaamd, die de ontsteking onder controle houden. In het buikvet van zwaarlijvige muizen was deze celpopulatie echter vrijwel volledig afwezig. "Met behulp van experimentele methoden waren we in staat om deze ontstekingsremmende T-cellen in zwaarlijvige muizen te vermenigvuldigen. Als gevolg hiervan nam de ontsteking af en genormaliseerd het glucosemetabolisme, "zegt Feuerer.
In zijn nieuwe werk ontdekten Markus Feuerer en zijn voormalige collega's van de groep van Diane Mathis aan de Harvard Medical School het celkerneiwit PPARγ als de belangrijkste moleculaire schakelaar die de ontstekingsremmende activiteit van regulerende T-cellen regelt. De immunologen fokten muizen waarvan de regulatoire T-cellen geen PPARγ kunnen produceren. Er waren nauwelijks ontstekingsremmende T-cellen in het buikvet van deze dieren, maar significant meer ontstekingsmacrofagen dan bij normale soortgenoten.
PPARγ is bij medische professionals goed bekend als een doelwit van een klasse van diabetesgeneesmiddelen: de glitazones, ook bekend als "insulinesensibilisatoren", activeren dit receptormolecuul in de celkern. Artsen gingen er tot nu toe van uit dat de glitazonen vooral de suikerstofwisseling verbeteren door PPARγ in de vetcellen te activeren. Markus Feuerer en collega's hebben daarom eerst getest of de medicijnen ook een direct effect hadden op de ontstekingsremmende immuuncellen. Dit lijkt het geval te zijn, want na behandeling met glitazon nam het aantal ontstekingsremmende cellen in het buikvet toe bij obese muizen, terwijl tegelijkertijd het aantal pro-inflammatoire macrofagen afnam.
Draagt het effect op de ontstekingsremmende T-cellen mogelijk zelfs bij aan het therapeutische effect van de medicijnen? De resultaten suggereren dat de behandeling met glitazon metabolische parameters zoals glucosetolerantie en insulineresistentie verbeterde bij obese muizen. Bij de genetisch gemodificeerde dieren, waarvan de regulerende T-cellen geen PPARγ kunnen produceren, normaliseerde het medicijn het suikermetabolisme niet.
"Dit is een volledig onverwacht effect van deze bekende groep medicijnen", zegt Feuerer. Eerste studies wijzen erop dat er ook een specifieke populatie van regulatoire T-cellen in menselijk buikvet aanwezig is. "Maar we moeten nog steeds controleren of deze cellen daadwerkelijk de ontsteking van vetweefsel verminderen en of we ze ook kunnen beïnvloeden met glitazones", legt de DKFZ-immunoloog uit. "Een ander belangrijk resultaat van ons huidige werk is dat we ons voor het eerst specifiek kunnen richten op een specifieke populatie van regulatoire T-cellen met één medicijn. Dit opent perspectieven voor de behandeling van veel ziekten. "
De chronische ontsteking van vetweefsel wordt ook beschouwd als een groeimotor voor veel soorten kanker. Daarom zijn kankeronderzoekers ook geïnteresseerd in de mogelijkheid om dergelijke ontstekingen te kunnen stoppen met een medicijn.
Daniela Cipolletta, Markus Feuerer, Amy Li, Nozomu Kamei, Jongsoon Lee, Steven E. Shoelson, Christophe Benoist en Diane Mathis: PPARg is een belangrijke motor van de Treg-celpopulatie en het fenotype van vetweefsel. Nature 2012, DOI: 10.1038 / nature11132
Het Duitse kankeronderzoekscentrum (DKFZ) is de grootste biomedische onderzoeksinstelling in Duitsland met meer dan 2.500-werknemers. Bij de DKFZ onderzoeken onderzoekers van 1000 hoe kanker zich ontwikkelt, registreren ze risicofactoren voor kanker en zoeken ze naar nieuwe strategieën om te voorkomen dat mensen kanker krijgen. Ze ontwikkelen nieuwe benaderingen om tumoren nauwkeuriger te diagnosticeren en kankerpatiënten effectiever te behandelen. Samen met het Universitair Ziekenhuis Heidelberg heeft de DKFZ het Heidelberg National Center for Tumor Diseases (NCT) opgericht, waarin veelbelovende benaderingen van kankeronderzoek naar de kliniek worden overgedragen. De medewerkers van de Kankerinformatiedienst (KID) verduidelijken de wijdverspreide kankerziekte voor getroffenen, familieleden en geïnteresseerde burgers. Het centrum wordt voor 90 procent gefinancierd door het Federale Ministerie van Onderwijs en Onderzoek en 10 procent uit de deelstaat Baden-Württemberg en is lid van de Helmholtz Vereniging van Duitse onderzoekscentra.
Bron: Heidelberg [DKFZ]
